Παρατηρήσεις γύρω από την αρχαϊκή Ελληνική μουσική μέχρι την Βυζαντινή και Παραδοσιακή. Ο ρυθμός, τα κρουστά και η πεντατονική κλίμακα.
Η Ελληνική Μουσική
Πολλά έχουν γραφτεί και έχουν ειπωθεί για την Ελληνική μουσική κατά καιρούς … Λίγα πράγματα έχουν σωθεί όμως για την αρχαία Ελληνική και την εξέλιξή της. Μέσα από αυτό τον στοχασμό και με την εμπειρία μου ως άνθρωπος που έχει ασχοληθεί με τη μουσική από μικρός, παραθέτω την άποψη μου.
Για να σεβαστώ τις Αρχές, θεωρώ ότι πρέπει να ξεκινήσω από την αρχή…
Η αρχή για μένα κρύβεται στο ρυθμό. Στη ρύθμιση εκείνη που αναδεικνύεται διαχρονικά εκ γενετής. Ακόμα και βιολογικά αν το παρατηρήσουμε, θα προσέξουμε ότι στην κύηση το πρώτο πράγμα που εμφανίζεται είναι η καρδιά. Το πρώτο στοιχείο και όργανο, το οποίο με τις αρμονικές συσπάσεις του δημιουργεί το ρυθμό σε κάθε άνθρωπο. Αυτό είναι η Ζωή.
Αυτό είναι και η μουσική…Πρώτα είναι ο ρυθμός και μετά οι ήχοι…Τι είναι όμως οι ήχοι; Οι ήχοι για μένα είναι το απόλυτο ΛΕΥΚΟ χρώμα…Δεν μπορείς να ξεχωρίσεις άλλα χρώματα, όμως όλα κρύβονται μέσα του και στροβιλίζονται με τέτοια ταχύτητα που δεν μπορούν να διακριθούν. Τι τα αποκαλύπτει; Ένα απλό φυσικό φαινόμενο…Η Βροχή. Η βροχή μετριάζει τη ταχύτητα στροβιλισμού και είναι καταλύτης ρύθμισης για να μπορέσουμε να αποσαφηνίσουμε τα χρώματα που εμπλέκονται…Έτσι αποκαλύπτεται το Ουράνιο Τόξο!
Το ίδιο και ο ρυθμός. Είναι ο καταλύτης ρύθμισης για να μπορέσουμε να διακρίνουμε την μελωδία και να ταχτοποιήσουμε τους ήχους σε ένα γεωμετρικό τόπο, ώστε να πάψουν να συμπεριφέρονται απλά και μόνο σαν μεμονωμένοι ήχοι.
Πιστεύω λοιπόν πως αιτία της μελωδικότητας και των χαρακτηριστικών της ελληνικής μουσικής είναι η ίδια η ΓΛΩΣΣΑ. Μια γλώσσα που από την γέννηση της, έχει μέσα της κάτι πολύ ξεχωριστό και έντονα χαρακτηριστικό : ΡΥΘΜΟ! Μια γλώσσα που γεννήθηκε από την αποκρυπτογράφηση των ήχων και μέσα από τα έντονα και χαρακτηριστικά σημεία στίξης, από την Αρχαία μέχρι την Σύγχρονη, είναι ζωντανή και παραμένει. Γιατί συνδυάζει την αισθητική και την ευαισθησία του λαού αυτού, με την Γεωμετρία και την Μαθηματική ανάλυση ο συνδυασμός των οποίων αποτελεί το χαρακτηριστικό Ελληνικό δαιμόνιο.
Παρατηρώντας λοιπόν την αρχαϊκή μουσική μέχρι την Βυζαντινή και Παραδοσιακή το χαρακτηριστικό της μουσικής μας είναι η πολυρυθμία και ο μελωδικός συνδυασμός. Δεν αναλωθήκαμε ποτέ σε αρμονικούς δεσμούς στη μουσική μας, όπως οι δυτικοί, γιατί για μας η αρμονία προϋπάρχει. Είναι το απόλυτο λευκό. Απλά για την αρχαία και παραδοσιακή μουσική η αρμονία ήταν δεδομένη. Δημιουργήσαμε όλες τις βασικές κλίμακες -οι οποίες κατά την άποψη μου, από την Πεντατονική μέχρι και την πιο ιδιαίτερη, είναι κατά ένα τρόπο καθαρά γεωμετρικά τακτοποιημένες μέσα από τους τρόπους (σκάλες) !
Με βασικό όπλο αυτό το χαρακτηριστικό της Γλώσσας μας που είναι ο ρυθμός, καταλαβαίνει ο καθένας μέσα από την αισθητική πως είναι πολύ δύσκολο να συνταχτεί μουσικότητα στο λόγο αυτόν ο οποίος έχει τόσο έντονα το χαρακτηριστικό του τονισμού. Γι’αυτό το λόγο και τα τραγούδια μας είναι περισσότερο ρυθμικά από ότι μελωδικά. Ο ρυθμός για τη μουσική μας είναι οδηγός των μουσικών δρόμων που χρησιμοποιήθηκαν και που χρησιμοποιούνται. Απλά έχουμε το προνόμιο να έχουμε μια τόσο ελαστική γλώσσα που να προσαρμόζεται εναλλακτικά σε ρυθμούς όπως 2/4 , 3/4 ,4/4 , 5/8 , 7/8 , 9/8 κλπ. Πατώντας λοιπόν στη ρυθμικότητα αυτής της γλώσσας γεννήθηκαν όλοι οι τρόποι που χρησιμοποιούμε στην λαϊκή και παραδοσιακή μουσική μας. Σήμερα μπορούμε να απαριθμούμε 9 βυζαντινές (παραδοσιακές και αρχαίες ) κλίμακες , 7 κλίμακες αρχαϊκές που χρησιμοποιούνται και στη τζαζ και 10 λαϊκές που ακούμε από τα Σμυρναίικα και τα ρεμπέτικα μέχρι τα Νησιώτικα. Κατά την άποψη μου αυτές όλες είναι αποτέλεσμα ρυθμού και τονισμού.
Οσον αφορά τα μουσικά όργανα, έπεται πως έχουμε την αντίστοιχη εξέλιξη. Τα κρουστά πρωτοπόρα. Ο αυλός στη συνέχεια και εν κατακλείδι τα έγχορδα. Αυτές οι τρεις δομές υπάρχουν στην Ελληνική αρχαϊκή και σύγχρονη μουσική όλου του κόσμου. Σίγουρα με εξελίξεις αλλά όλες οι πτυχές δεν έχουν ξεφύγει από τον βασικό αυτό σχεδιασμό.
Από την άλλη η Δυτική μουσική έχει μια θεμελιώδη υπερανάλυση στην αρμονία βασισμένη ουσιαστικά σε δύο άξονες. Τον Μείζονα και τον Ελάσσονα (Αρμονικό και Μελωδικό). Χρησιμοποιεί την μελωδική ανάλυση της αρχαϊκής Ελληνικής μουσικής, ξανά στοχεύοντας στο σχηματισμό αρμονίας, δηλαδή του λευκού χρώματος θα λέγαμε, όμως με ένα τεράστιο έλλειμμα…Την μερική χρήση ρυθμού. 2/4 , 3/4 , 4/4 ως επί των πλείστων.
Αυτό που εξέλιξε την μουσική κατά την άποψη μου είναι η Τζαζ. Οργάνωσε την πολυρυθμία, την αρμονία. Με την χρήση πολλαπλών αρχαϊκών τρόπων έχει εξελίξει και συνεχώς ολοκληρώνει τη μουσική. Δεν είναι για μένα καθόλου τυχαίο λοιπόν, ότι η Τζαζ χρησιμοποιεί όλους τους αρχαίους μουσικούς τρόπους ακόμα και με τα ονόματά τους. Φυσικά προϋποθέτει δύο βασικά στοιχεία. Την Ευαισθησία και την Οργάνωση. Αυτά τα δύο μόνο ένα πράγμα μπορεί να τα ενώσει. Ο ΡΥΘΜΟΣ !
Πηγή: https://www.enostalgia.gr/blog/h-ellhnikh-mousikh/